Retinopatia cukrzycowa jest formą powikłania cukrzycy, które skutkuje uszkodzeniem naczynek krwionośnych w siatkówce oka. Jej rozwój stymulowany jest przez wysoki poziom cukru we krwi. Jakie są rodzaje retinopatii, po czym można ją rozpoznać i w jaki sposób się ją leczy?
Przyczyny i przebieg retinopatii cukrzycowej
Retinopatia powstaje na skutek zbyt wysokiego poziomu glikemii w oczach i z tego powodu nazywana jest również cukrzycową chorobą oczu. Pojawia się przede wszystkim u osób cierpiących na cukrzycę typu 1, doświadcza jej też ok. 60% osób zmagających się z cukrzycą typu 2. Z powodu podniesionego poziomu cukru we krwi następują m.in. wylewy krwi do ciała szklistego, pękanie naczynek krwionośnych, odwarstwienia siatkówki czy nawet wykształcanie się nowych, nieprawidłowych naczynek w procesie neowaskularyzacji.
Retinopatia cukrzycowa może mieć jedną z trzech form. Są to:
- retinopatia prosta (nieproliferacyjna) – początkowe stadium i zarazem najbardziej łagodna forma schorzenia, charakteryzująca się niewielką ilością powikłań. Może przebiegać bezobjawowo, nie obniżając komfortu widzenia, a jedyne zmiany dostrzegalne są wyłącznie podczas badania okulistycznego. Zaniedbana, retinopatia prosta może jednak rozwinąć się w wariant proliferacyjny;
- retinopatia przedproliferacyjna – objawia się występowaniem obrzęku oraz krwawienia siatkówki, a w efekcie problemami z widzeniem. Na tym etapie mogą pojawić się stosunkowo łagodne, lecz niekomfortowe zmiany, takie jak wybroczyny czy mikrotętniaki;
- retinopatia proliferacyjna – objawia się odwarstwieniem siatkówki i w efekcie brakiem ostrości widzenia. Pojawiają się nieprawidłowo wykształcone naczynka krwionośne czy wysięki miękkie. Tworzą się również nowe naczynka o delikatnych, mających tendencję do pękania ściankach. To z kolei stwarza warunki do powstawania krwotoków czy wylewów przedsiatkówkowych. W skrajnych przypadkach retinopatia proliferacyjna może nawet skutkować utratą wzroku.
Objawy retinopatii cukrzycowej
Do pierwszych objawów tego schorzenia zalicza się pogorszenie wzroku. Chory może również widzieć tzw. „muszki”, czyli drobne ciemne punkty w polu widzenia, które pozostają na tym samym miejscu i przesuwają się razem z ruchem gałki ocznej.
W miarę rozwoju retinopatii pojawia się coraz więcej objawów, z pogłębieniem zaburzeń widzenia na czele. W środku pola widzenia chorego może pojawić się duża czarna plama – jest to objaw odwarstwienia siatkówki. W bardziej zaawansowanym stadium w polu widzenia może też dochodzić do falowania i zakrzywiania się linii prostych czy niskiej intensywności kolorów.
Jak leczyć retinopatię cukrzycową?
Osoby cierpiące na cukrzycę powinny przynajmniej raz do roku udawać się na wizyty kontrolne do okulisty w celu jak najwcześniejszego wykrycia ewentualnej retinopatii. Muszą też zgłosić się do gabinetu natychmiast po zauważeniu któregoś z wymienionych wyżej objawów. Leczenie musi bezwzględnie zacząć się od wyrównania wahań glikemii, które są powodem zaburzeń. Zazwyczaj konieczna jest również operacja laserowa oczu, której celem jest powstrzymanie rozwoju zmian chorobowych.
Głównym celem terapii laserowej jest zapobieżenie dalszym powikłaniom oraz utracie wzroku przez pacjenta. Wykonanie zabiegu nierzadko skutkuje jednak trwałym pogorszeniem jakości widzenia w porównaniu do tej sprzed choroby. Może więc okazać się, że nawet laseroterapia nie przywróci choremu dawnej ostrości wzroku, a jedynie zatrzyma rozwój zmian zachodzących w jego oczach.
Z tego względu osoby, które decydują się na zabieg laserowy, powinny wziąć pod uwagę, że może ona odnieść skutki uboczne w postaci:
- zwiększonej wrażliwości oczu na światło,
- zmniejszeniem kąta widzenia,
- delikatnego pogorszenia widzenia,
- pogorszonego widzenia po zmroku,
- obniżonego kontrastu kolorów.
Należy tu podkreślić, że nie są one wynikiem niekompetencji okulisty czy pomyłki podczas zabiegu. W chwili obecnej z pomocą najnowszych zdobyczy technologii i medycyny lekarz może z pomocą lasera uratować wzrok pacjenta. Nie jest jednak w stanie zagwarantować mu powrotu do stanu sprzed choroby, a sam zabieg może przyczynić się do pogorszenia jakości widzenia.