Klinika Okulus w Kaliszu wykonuje profesjonalne badania okulistyczne noworodków, niemowlaków i dzieci urodzonych przedwcześnie.
Dokonujemy diagnostyki pod kątem:
- retinopatii wcześniaczej,
- zaburzeń rozwojowych gałki ocznej, guzów, zmian rozrostowych jaskry, zaćmy
- niedrożności dróg łzowych,
- zaburzeń rozwojowych dróg łzowych,
- schorzeń dziecięcych przedniego oraz tylnego odcinka gałki ocznej.
Działamy w oparciu o nowoczesny sprzęt medyczny – aparat RETCAM, który pozwala na wykonanie badania w całkowicie bezinwazyjny sposób, bez znieczulenia ogólnego.
Czym jest retinopatia wcześniacza?
Retinopatia wcześniacza to choroba wynikająca z niedostatecznego wykształcenia naczyń siatkówki oka w momencie narodzin. Niewystarczająca dojrzałość tkanek oka powoduje, że proces unaczynienia przebiega w zakłócony sposób. W rezultacie dochodzi do postania licznych nieprawidłowości rozwojowych, takich jak:
- pojawienie się patologicznych naczyń krwionośnych w siatkówce i ciele szklistym,
- wewnątrzgałkowy rozrost tkanki łącznej,
- odwarstwienie siatkówki,
- upośledzenie widzenia,
- w skrajnej sytuacji ślepota
Przyczyny choroby:
Do najważniejszych czynników ryzyka rozwoju retinopatii wcześniaków ze strony dziecka należą:
- wiek ciążowy i urodzeniowa masa ciała; retinopatia dotyka przeważnie dzieci urodzonych do 32. tygodnia ciąży i z masą ciała mniejszą niż 1500 g. Szczególnie obciążone ryzykiem powstania retinopatii są niemowlęta urodzone przed 27. tygodniem ciąży oraz z masą urodzeniową do 750 g, a także dzieci urodzone między 24.-25. tygodniem ciąży (na granicy przeżycia),
- leczenie tlenem (tlenoterapia),
- czynniki biochemiczne warunkujące stan noworodka (hiperglikemia, niedokrwistość, hipoksja, kwasica, zaburzenia krzepnięcia krwi, hiperbilirubinemia – tzw. żółtaczka poporodowa),
- czynniki bakteriologiczne (zakażenie wewnątrzmaciczne wywołane przez drobnoustroje chorobotwórcze z grupy TORCH, bakteryjne, posocznica bakteryjna i/lub grzybicza, zakażenia mieszane).
Wśród czynników ryzyka ze strony matki możemy wymienić:
- choroby w czasie ciąży (nadciśnienie tętnicze, stan przedrzucawkowy, przewlekły nikotynizm, cukrzyca, niedokrwistość, krwawienia w 2. i/lub 3. trymestrze ciąży itd.),
- ciąża mnoga,
- sposób rozwiązania porodu (wydłużony poród wpływa na niedotlenienie płodu, co zwiększa ryzyko powstania retinopatii).
Objawy retinopatii wcześniaczej:
Chorobę na początkowym etapie rozwoju można rozpoznać tylko przy pomocy odpowiednio przeprowadzonych badań okulistycznych. Wcześniaki są objęte obowiązkowymi badaniami wzroku w 4., 8. oraz 12. tygodniu, a także w 12. miesiącu oraz po ukończeniu 6. roku życia.
Jeżeli badania wykazały retinopatię, wdrożony zostaje indywidualny harmonogram wizyt, dostosowany do stanu zdrowia Pacjenta i stopnia zaawansowania schorzenia. Kontrole są konieczne do momentu, gdy w siatkówce rozwiną się pełne naczynia krwionośne lub kiedy objawy chorobowe ulegną cofnięciu.
Zaawansowane stadium choroby można wstępnie rozpoznać bez wykonywania badań. Do symptomów wskazujących na retinopatię należą:
- zmiana barwy źrenicy (biała źrenica, czyli tzw. leukokoria – wywołana rozrostem mas naczyniowowłóknistych we wnętrzu oka),
- zezowanie oka,
- oczopląs,
- małoocze.
Metody diagnostyki:
Podstawę diagnostyczną stanowi badanie dna oka. Ma ono całkowicie bezinwazyjny charakter. Przed badaniem okulista stosuje krople znieczulające i rozszerzające źrenice, dzięki czemu badany obszar siatkówki jest lepiej widoczny. Aby uniemożliwić zaciskanie powiek przez Pacjenta, w obrębie szpary powiekowej jest zakładana specjalna rozwórka.
Oceny całościowej siatkówki – razem z obwodem – dokonuje się przy pomocy wziernikowania (oftalmoskopii). W Klinice Okulus badanie to jest wykonywane przy użyciu nowoczesnego aparatu Retcam.
Formy leczenia:
We wczesnym stadium schorzenie może zostać zahamowane lub ulec całkowitemu cofnięciu. Podstawę udanej terapii stanowi profilaktyka i okresowe wizyty u okulisty.
W przypadku zaawansowanego stanu chorobowego, niezbędny okaże się odpowiedni zabieg specjalistyczny. Do najczęściej stosowanych należą:
- przezźreniczna fotokoagulacja laserowa,
- krioterapia,
- iniekcje preparatów anty-VEGF do wnętrza gałki ocznej.
W schyłkowych stanach chorobowych wykonywane są operacje chirurgiczne odwarstwionej siatkówki oraz operacje szklistkowo-siatkówkowe (tzw. witrektomia). Nie zawsze przynoszą poprawę jakości widzenia. Podstawowym zadanie leczenia retinopatii jest zapobiegnięcie rozrostowi naczyniowowłóknistych proliferacji do ciała szklistego i niedopuszczenie do odwarstwienia siatkówki.
Jedynym działaniem o udowodnionej skuteczności jest zniszczenie obwodowej, nieunaczynionej części siatkówki – tak, by uniemożliwić nadmierną produkcję czynników naczyniotwórczych i powstawanie nowych, niewłaściwych naczyń. W ten sposób zabezpieczamy centralną część siatkówki, która ma dobrze rozwinięte naczynia, co pozwala na utrzymanie wzroku. Opisane działania lecznicze są wykonywane w znieczuleniu ogólnym.
Możliwości całkowitego wyleczenia
Szansa na całkowite cofnięcie się choroby istnieje przede wszystkim na wczesnym etapie jej rozwoju. Właściwie poprowadzona laseroterapia i krioterapia dają rezultaty w około 90% przypadków. Niekiedy dochodzi do regresji samoistnej, z niewyjaśnionych dotychczas przyczyn. W zaawansowanych stadiach, szansa na wyleczenie jest znikoma.
Co trzeba zrobić po zakończeniu leczenia?
Dziecko z wyleczoną retinopatią powinno być poddawane cyklicznym kontrolom i badaniom okulistycznym, umożliwiającym wczesne wykrycie ewentualnych powikłań. Badania są szczególnie ważne w 1. roku życia oraz w wieku przedszkolnym (6-7 lat). W niektórych przypadkach kontrola okulistyczna trwa przez wiele lat.
Czy da się uniknąć choroby?
W uniknięciu retinopatii może pomoc jedynie terminowy poród. Narodzinom wcześniaków nie jesteśmy jednak w stanie zapobiec, ponieważ wynikają one z wielu różnych przyczyn. Niezmiennie skuteczne pozostają natomiast działania profilaktyczno-lecznicze podejmowane przez okulistę we współpracy z neonatologiem i rodzicami wcześniaka.